Yengeç sepeti sendromu (crab mentality), kişinin kendi yapamadığını referans alıp başkasının önünü kesmesidir. İbretlik hikayesiyle bu zihniyet iş hayatının bir gerçeği olarak karşımıza çıkar.
Sen de Yapamazsın!
Nilay yeni başladığı işindeki bölüm arkadaşından duydu bu cümleyi. Şirketin kıdemli çalışanlarından biri olan iş arkadaşı, hevesle başladığı işinde bir kaç cümleyle tarumar etmişti motivasyonunu; “Yükseleceğim diye boşuna heveslenme. Bak ben kaç yıldır aynı pozisyonda çalışıyorum, hiçbir şey olduğu yok. Neticede mutsuz çalışıyoruz. Ben yapamadım, sen zaten yapamazsın.” Bu son cümle adeta beynine kazındı Nilay’ın; “Ben yapamadım, sen zaten yapamazsın.”
Nilay bu duruma maruz kalan pek çok çalışandan sadece bir tanesi.
“Ben yapamıyorsam sen de yapamazsın” “Ben başaramamışsam sen de başaramazsın” “Hiç uğraşma” “Deneme bile.” Mesela;
- Bu şirkette kariyer yapmak imkansız (çünkü ben yapamadım)
- Yöneticiyle konuşmak mümkün değil (çünkü ben konuşmayı beceremedim)
- Asla maaşına zam yapmazlar (çünkü benimkine yapmadılar)
- Bakın, yanlış düşünüyorsunuz; (çünkü benim düşündüğüm gibi düşünmelisin)
- İş arkadaşlarınla sorunlarını konuşarak çözemezsin, hiç uğraşma (çünkü ben böyle çözemedim)
- Müşteriyle uzlaşman olanaksız. Boş ver (çünkü ben uzlaşamadım)
- Onunla iletişim kuramazsın. Ne gerek var çaba sarf etmene? (çünkü ben yapamadım)
- Ben de senin gibi idealisttim; kendi yarattığım ben vardı. Saçmaladığımı şimdi görebiliyorum. (Sen de saçmalama)
Gel de “yengeç sepeti sendromu”ndan bahsetme!
Yengeç Sepeti Sendromu Ne Demek?
Gerek iş hayatlarımızın gerekse özel hayatlarımızın bir gerçeğidir kıskançlık, rekabet, çekememezlik benzeri duygular. Bu durum kişinin potansiyelini gerçekleştirmesinin önünde bir engel teşkil ettiği gibi, yaratıcılığının ve mevcut durumunu iyileştirmesinin önünde de bir bariyer oluşturur.
Yengeç sepeti sendromu kişinin etrafındaki kişi(ler) tarafından aşağıya çekilmesini / ilerlemesinin engellenmesini anlatır.
Yengeç Sepeti Zihniyeti (Crab Mentality)
Bu zihniyet kendi yapamadığını referans alan kişinin, başkasının ya da başkalarının da önünü kesmesi ile açıklanabilir.
Yengeç Sepeti Hikayesi
“Kumsalda yürüyüş yapan bir adam avlanan bir balıkçının sepetinde bir sürü yengeç görür. Ama sepetin kapağı açıktır. Adam balıkçıya yaklaşır ve sorar: “Yengeçler kaçacak, neden sepetin için kapak kullanmıyorsun? Balıkçı rahat bir şekilde cevap verir: “Şu durumda kaçmaları imkansız, çünkü sepetin içinde bir çok yengeç var. Biri kaçmaya çalışsa diğerleri onu aşağı çekecektir. Ancak sepetin içinde tek bir yengeç olsaydı, o zaman haklı olurdun. Yengeç rahatça kaçabileceği için kapak kullanmam gerekirdi.”
Filipinliler arasında popüler olduğu söylenen bu kavram ne yazık ki kurumsal hayatta sık sık kendini gösteriyor. Haset ve kinle bezenmiş rekabetçi duygularla etrafındakileri aşağı çekmeye çalışanlar hiç de az değil. Merhamet ve empati yoksunu bu kişilerin kurbanı olmamak için birlikte vakit geçirdiğiniz kişilere dikkat edin.
